Konyalılar Yüzey İşlem Teknolojileri

MENEVİŞLEME

Su verilmiş çeliklerin sertliğini gidermek ve tokluk kazandırmak amacıyla yapılan ısıl işlemdir. Çelik, yüksek sıcaklıkta tutularak kararlı hale getirilir. Yeterli süre yüksek sıcaklıkta tutulan metali aniden soğutma işlemi gerçekleştirilir. Sertleştirme esnasında oluşan martenzit yapı çok kırılgandır. Hızlı soğutma sonucu parçada yüksek gerilimler de oluşur. Malzemenin sertliğini gidererek tok bir yapı elde etmek ve iç gerilimleri azaltmak amacıyla menevişleme (temperleme) adı verilen ısıl işlem uygulanmaktadır.

NORMALİZASYON

Normalizasyon genelde tane küçültmek, homojen bir içyapı elde etmek, malzemenin işlenme ve mekanik özellikleri iyileştirmek, ötektoid üstü çeliklerde tane sınırlarında bulunan karbür ağını dağıtmak, yumuşatma tavına tabi tutulmuş çeliklerin sertlik ve mukavemetlerini artırmak amacıyla yapılan bir ısıl işlemdir. Çelik alaşımına uygun sıcaklığa ısıtılır ve sakin havada soğutulur.

GERİLİM GİDERME

Parçalarda mevcut olan iç gerilmeleri azaltarak sorun yaratmayacak seviyeye indirmek ya da tamamen yok etmek için yapılan ısıl işlemdir. İç gerilmeler yüzey ve çekirdek arasındaki sıcaklık farkından dolayı hızlı soğuma, doğrultma-bükme gibi plastik şekil verme, kaynakta veya ince yüzey tabakalarında talaşlı şekillendirme sonrası çok değişik nedenlerle meydana gelebilir. Gerilim giderme, normalde kaba işlemeden sonra, final işleme öncesinde örneğin parlatma veya taşlama öncesinde yapılır. Boyutsal açıdan dar toleransa sahip ve daha sonra işlem görecek parçalara örneğin nitrokarburizasyon gibi, gerilim giderme uygulanmalıdır. Kaynaklanmış yapılar, gerilim gidermeyle gerilimsiz hale getirilebilir.

YUMUŞATMA

Isıl işlem görmemiş malzemeler, içerdikleri karbon oranlarına bağlı olarak, oda sıcaklığında farklı sertlikler gösterirler. Bazı malzemeler sertlikleri itibariyle kolay işlenemez durumda olabilirler. Özellikle plastik şekil değiştirme işlemleri için malzemelerin minimum sertlikte olması istenir. Bu sebeple, malzemelerin yumuşatılması amacıyla malzemelere vakum yumuşatma tavlaması yapılır.

HİDROJEN GEVREKLİĞİ

Hidrojen, genellikle korozyonun ve sulu çözeltilerle yapılan elektro-kimyasal işlemlerin bir yan ürünüdür. Atomik hidrojen sulu, nemli ortamlarda metal yüzeylerde, hidrojen iyonuna bir proton eklenmesiyle oluşur. Bu atomik hidrojenin metalin içine nüfuz etmesiyle meydana gelen moleküler hidrojen kombinasyonu malzemenin zorlanmasını geciktirerek şekil değiştirmeden anlık kırılmasına neden olur. Bu olaya " hidrojen kırılganlığı (gevrekliği) " adı verilir. Hidrojen metalin içine çelik imalatında, ısıl işlemde, asit temizliği esnasında, elektrolitik çinko kaplama işleminde, korozyon reaksiyonlarında ve katodik korozyon korumasında girer. Kırılganlık riski metallerin belli bir kuvvete, sıkışmaya maruz kalmaları sonucunda çatlamanın veya kırılmanın oluşacağına işaret eder. Günümüzde bu hidrojen gevrekliği konusu çok önem arzetmekte olup ; ısıl işlem görmüş malzemelerin hemen hemen hepsinde hidrojen gevrekliği alınması şart koşulmaktadır.